The Seaweed Company: Op naar een gezonde voedselketen

Marielle kent Willemijn nog uit de tijd dat ze bij Danone zat en haar in die tijd benaderde voor een functie bij Tony’s Chocolonely. Willemijn gaf destijds aan dat ze graag impact wilde maken, maar ze ambieerde een functie waarbij ze de hele supply chain zelf, van scratch af aan, zou mogen opzetten. Het vergt lef om een gave supply chain functie bij een impactvol bedrijf als Tony’s Chocolonely af te wijzen. Dus nu ze alweer een tijd bij The Seaweed Company zit, zijn wij heel benieuwd naar haar beweegredenen en ervaringen. Waar is ze allemaal tegenaan gelopen? En welke uitdagingen liggen er nog?

Onze trainee Jojan, afkomstig uit de Filippijnen, droomt ervan om in zijn land van herkomst een zeewierboerderij op te zetten. Samen gingen we op pad naar Schiedam waar The Seaweed Company is gevestigd.

Waarom zeewier?
Jojan is heel benieuwd hoe Joost vijf jaar geleden met The Seaweed Company begon. Joost vertelt: “Ik heb jarenlang bij Pepsico en bij Procter & Gamble in marketingfuncties gewerkt. Toen ik op een gegeven moment een marketingplan zat te maken om kinderen meer cola te laten drinken dacht ik: ‘Is dit nu wat ik met mijn skills moet doen?’ Ik kwam iemand tegen die bezig was met zeewier. Dat raakte me. Ik nam ontslag en ik heb me vervolgens anderhalf jaar lang in zeewier verdiept. Ik wist zeker dat het ging lukken, alleen niet hoe en wanneer. In die periode kwam ik Stefan en Edwin tegen, mijn partners in The Seaweed Company. Samen hebben we vijf jaar geleden het bedrijf opgericht. We zijn nog steeds een startup, maar tegelijkertijd zijn we al op veel plekken ter wereld actief.”

Jojan: In Azië is zeewier al heel lang een grote markt. Waarom halen jullie het zeewier niet gewoon daar vandaan?
Joost: “In Azië wordt zeewier in monocultuur gekweekt. Het is erg arbeidsintensief, ze passen bemesting toe, dat is al met al niet erg duurzaam. Wij willen een oplossing bieden die iets bijdraagt. Zeewier is een van de snelst groeiende planten ter wereld. Het absorbeert CO2 en groeit zonder gebruik van land, vers water, meststoffen en pesticiden. Bovendien is het heel gezond voor land, dier en mens. Die voordelen willen wij optimaal benutten. Op dit moment zien veel bedrijven, overheden en ngo’s de potentie van zeewier, het begint echt tractie te krijgen in de markt. Als we tien jaar geleden zouden zijn begonnen, zou het zeker zijn mislukt. Maar nu begint iedereen in te zien dat zeewier een bijdrage kan leveren aan een reductie van CO2, pesticiden gebruik en vleesgebruik.”

Marielle: Lukt het je als startup om aan goede mensen te komen?
Joost: “Het gave is: de mensen die hier werken, hadden allemaal een topfunctie in het bedrijfsleven en hebben die opgegeven om bij ons een bijdrage te leveren aan een betere wereld. Iedereen die hier werkt heeft dezelfde passie. Er is geen blauwdruk hoe je op een duurzaam verantwoorde manier zeewier kunt kweken en oogsten. Dat maakt het leuk. Je hebt wel een bepaalde attitude nodig om in dit bedrijf te kunnen werken, want niemand vertelt je hoe je iets moet doen, je moet alles zelf uitvinden. En daarbij stoot je continu je neus. “Dat is heel anders dan werken in een bedrijf dat al 100 jaar bestaat en dat overal processen voor heeft.”

Willemijn kan dat beamen. Ze werkt nu ongeveer anderhalf jaar voor The Seaweed Company en werkte daarvoor in verschillende supply chain rollen bij Danone. “Het is zo anders dan werken in een groot bedrijf. Ik voel druk omdat ik de missie van het bedrijf wil laten slagen. Dat voelt als hele andere druk dan in een groot bedrijf, waar je meer een ‘persoonlijke druk’ hebt. Nu voel ik positieve druk. En dat is duizend keer cooler dan ik van tevoren had kunnen bedenken.”

Marielle: Toen je hier kwam werken was er qua supply chain nog niets. Wat komt erbij kijken om een supply chain op te zetten? En hoe ziet jullie supply chain eruit?
Willemijn: “Op mijn eerste werkdag hoorde ik: ‘Er komt een schip aan met zeewier, regel jij dat?” Ik had geen idee wat ik moest regelen en moest van de grond af aan alle processen opzetten, van artikelnummers tot contracten met partijen die het zeewier voor ons snijden.

Onze supply chain van het bedrijf is kort. We kopen hele kleine zeewierplantjes bij Hortimare. Dat zaaien en kweken van zeewier baby’tjes deden wij eerst zelf, maar nu de markt wat meer volwassen begint te raken, is ruimte ontstaan voor een heus zaadveredelingsbedrijf. Een goede ontwikkeling, want we zijn ervan overtuigd dat we met partners de markt veel beter kunnen ontwikkelen dan alleen.

De kleine zeewierplantjes transporteren we naar zeewierboerderijen over de wereld. We hebben farms in onder meer Nederland, Ierland, India, Marokko en Groenland. Deze geografische spreiding is belangrijk, want niet iedere zeewiervariant (er zijn maar liefst 12.000 soorten) groeit in ieder zeeklimaat. De farms worden gerund door lokale vissersfamilies. Voor hen betekent het verbouwen van zeewier een nieuwe inkomstenbron nu hun inkomsten uit de visserij sterk dalen. De wieren worden lokaal gedroogd en komen dan in volle containerladingen naar Nederland. Daar worden ze door een contract manufacturer verwerkt tot vlokken of poeder, al naar gelang de toepassing, en geblend tot het juiste eindproduct.”

Joost: “In Ierland hebben we net een enorme mijlpaal bereikt.” Daar hebben we een volledig eigen processing facility opgezet voor de wieren die daar worden gekweekt. In deze fabriek vinden alle stappen van het productieproces plaats: wassen, drogen, versnijden. Als we productie en verwerking tot eindproduct op één geografische locatie kunnen combineren, dan kunnen we het aantal transportbewegingen reduceren.”

Jojan: Jullie leveren het gedroogde zeewier als ingrediënt aan andere bedrijven. Welke producten maken zij daarvan?
Joost: “The Seaweed Company maakt twee eindproducten onder de noemers ‘chemical free farm’ en ‘less meat”. De eerste productgroep bestaat uit biostimulant voor de landbouw. Dit zijn natuurvriendelijke alternatieven voor chemische grondverbeteraars en pesticiden. Deze producten herstellen de aarde en versterken de groei van planten. De tweede zijn ingrediënten voor de voedingsmiddelenindustrie, waarbij we ons nu voornamelijk focussen op de vervanging van vlees. Zeewier bevat veel organische proteïnen, gezonde vetten, vitaminen en mineralen. Door de structuur kun je er goed producten van maken waarbij het mondgevoel belangrijk is. Eén van onze klanten is een hamburgerfabrikant die een deel van het vlees vervangt door zeewier. Een hamburger bevat dan nog slechts twee derde van de hoeveelheid vlees die hij voorheen bevatte, zonder dat je dat proeft. Het aantal toepassingen van zeewier als vervanging van vlees en andere vervuilende ingrediënten is legio en de innovatie in deze markt gaat hard.”

Marielle: Toen ik deze afspraak maakte met Willemijn vertelde ze dat ze iedere dag nieuwe dingen leert. Kunnen jullie daarvan wat voorbeelden geven?
Joost begint te lachen en zegt: “Toen we begonnen dachten we: ‘zeewier groeit al, dat hoeven we dus niet zelf te regelen.’ En ja, zeewier groeit overal vanzelf, maar niet in de hoeveelheden die onze klanten nodig hebben. We moeten daarom eigen farms opzetten. Ook de manier om zeewier op schaal te laten groeien hebben we zelf moeten ontdekken. Bestaande farms in Azië gebruiken touw. Zo zijn wij ook begonnen. Daarna dachten we: als we netten gebruiken, gaat het dan niet sneller? Dat bleek maar beperkt zo te zijn. Nu gebruiken we een combinatie van netten en touw en dat werkt als een tierelier.”

Willemijn vult aan: “Ik heb zo ongeveer alles zelf moeten ontdekken en uitvinden: aan welke eisen moet een internationale zending voldoen? Welke documenten moet ik meesturen? Waar moet ik rekening mee houden als ik artikelnummers ga bedenken? Stel dat er een product recall komt, hoe regelen we dat dan? Toen ik begon hadden we nog nergens een proces voor. Nu we het erover hebben: weten jullie toevallig hoe ik producten naar de VS moet sturen of kun je me in contact brengen met iemand die dat weet? We kregen gisteren een zending naar de VS teruggestuurd. Ik moet nu uitzoeken waarom. Er zal wel een bepaald document ontbreken ofzo. Bij Danone hadden we dat soort dingen al 100.000 keer gedaan. Hier moet ik echt alles zelf uitzoeken.”

Mariëlle: De grote supply chain uitdaging is natuurlijk het matchen van vraag en aanbod. Hoe doe je dat in een nieuwe keten waar nog weinig data over beschikbaar is?
Willemijn: “Ik hoor van sales welke vraag bestaande klanten bij ons neerleggen. Omdat we weten wat de groeiperiodes van de wieren zijn, kunnen we voorspellen hoeveel wier we waar moeten laten groeien om aan de vraag te voldoen. We laten bij voorkeur volle containerladingen naar Nederland komen, want containercapaciteit is weliswaar een stuk goedkoper dan vorig jaar, maar nog altijd best duur. En bovendien is transport vervuilend. Gelukkig kun je droog zeewier tot drie jaar bewaren, dus met voorraden kunnen we verschillen opvangen tussen de vraagvoorspelling en de daadwerkelijke vraag.

Het lastige aan dit traject is inderdaad dat er relatief weinig data zijn, die bovendien weinig voorspellende waarde hebben. We hebben geen flauw idee welke nieuwe klant er morgen op ons kan afkomen. Want dan kan het ineens hard gaan. Daarom werken we met scenario’s. Zo proberen we op alles te zijn voorbereid. Het contrast met mijn vorige werk bij Danone is groot. Toen wisten we precies hoeveel baby’s er geboren werden en konden daar onze productie op afstemmen. Nu hebben we eigenlijk altijd te veel of te weinig voorraad.”

Jojan: Jullie zitten nu midden in een ERP-implementatietraject. Gaat ERP hierbij helpen?
Willemijn: “ERP kan natuurlijk de vraag niet voorspellen, maar het gaat zeker helpen om onze processen te stroomlijnen. Nu zitten al onze primaire processen nog in Excel. Straks kunnen we de hele keten, van orders tot en met leveringen aan klanten, in één systeem onderbrengen en zien we direct wat de gevolgen van een bepaald event verderop in de keten zijn. Dat is prettig, want onze bedrijfsvoering wordt inmiddels te complex voor Excel.”

Om inspiratie op te doen, heeft Willemijn bij meerdere andere startups en scaleups haar licht opgestoken, waaronder bij Tony’s Chocolonely. “Zij zijn al een stuk verder dan wij, dus daar kunnen wij veel van leren.”

Jojan: Jullie groeien snel, zeewier lijkt tractie te krijgen in de markt. Wat zijn momenteel de grootste hobbels?
Joost: “Zeewierboeren hebben nu nog te maken met lastige wetgeving, die bovendien in ieder land anders is. Het is dus best een uitdaging om vissers te vinden die willen overstappen naar zeewierproductie. Zij nemen bovendien ook op financieel vlak een risico. Die onzekerheden moeten we eigenlijk voor onze farmers zien weg te nemen. Als dat lukt, dan kunnen we de productie echt opschalen. We zoeken continu naar financiers die dat financiële risico voor onze farmers willen afdekken.”

Mariëlle: Wat is jullie droom voor de toekomst?
Joost: “Mijn droom is dat we echt impact gaan hebben op de voedselwaardeketen. Want die is ziek. Daarbij is het natuurlijk mooi als The Seaweed Company groeit, maar dat is niet het hoofddoel. Het doel is om de voedselwaardeketen gezond te maken: om het pesticiden gebruik terug te dringen en om minder vlees te eten.

Er zijn ook bedrijven die experimenteren met zeewier in andere ketens, zoals bouwmaterialen, textielkleurstof of ter vervanging van plastic. Als die bedrijven ons benaderen dan delen wij onze kennis met hen. En af en toe leveren we ook wel eens een partij zeewier aan dergelijke startups, want het is best ingewikkeld om aan een grote partij zeewier te komen.

Wij blijven ons richten op de keten van humane voeding. Ik droom ervan dat het over vijf jaar doodnormaal is om een hybride hamburger te eten die voor een derde bestaat uit zeewier en twee derde uit vlees. En dan niet alleen in Nederland, maar overal ter wereld. Als dat zou lukken, dan is de markt veel te groot voor ons om te bedienen, dus dan hoop ik dat we onze kennis met zoveel bedrijven hebben gedeeld dat we gezamenlijk de vraag aankunnen. Als we maar afkomen van het gebruik van chemicaliën in de landbouw en van onze overmatige vleesconsumptie. Daar doen wij alles voor.”